Semavi Eyice kimdir

Türkiye’nin birinci “Bizans sanat tarihi” uzmanı, akademisyen ve sanat tarihi profesörü Semavi Eyice’nin hayat kıssasıdır…

Kitap ve makaleleri ile bir periyodun Bizans sanatını ortaya koyan, Bizans, İstanbul tarihi ve İstanbul semt monografileri mevzularında birçok prensip imza atan Eyice, Eyiceoğullarına mensup deniz subayı Mehmet Kamil Beyefendi ile Hatice Hanım’ın oğlu olarak, kendisinin beyanı ile 9 Aralık 1922’de Kadıköy’de dünyaya geldi.

Usta tarihçi, Kadıköy Saint Louis ve Saint Joseph’te birinci ve ortaokulu tamamladı. Galatasaray Lisesindeyken bir ödev için İstanbul’un fethi konusunun kendisine denk gelmesiyle İstanbul’u hiç bilmediğini fark eden Eyice, bir arkadaşıyla kentte keşif seyahatlerine girişti.

Gezileri sırasında gördüklerinin kimilerini kitaplarda bulamaması üzerine “Bunları kimse çalışmamış, ben neden uğraşmayayım?” diyerek kitap aramaya başlayan Eyice bir röportajında şunları lisana getirdi…

İstanbul’a aşık bir tarihçi

“Ben İstanbul’un muhasarasını öğrenmek için kitaplar karıştırmaya başladım. Merhum hekim amcam da tarihe meraklıydı. Hekim olmakla bir arada epey kitabı vardı. Ben ondan Mamboury’nin Fransızca Seyahat Rehberi’ni aldım. Surların yapısını ve mimarisini bu kitaptan tetkik ettim ve oturdum bir ödev yazdım. O seyahat rehberinin sayfalarını karıştırırken mescitler ve kiliseler de ilgimi çekmişti. O günden sonra ben yola çıktım. Nişantaşı’nda oturan Ahmet isminde canciğer bir arkadaşım vardı. Onunla bir arada bir tramvaya bindik ve İstanbul’u keşfe çıktık, cami, kilise, ne varsa dolaşıyorduk. Dolaşırken elimdeki kağıtlara birtakım notlar alıyordum.”

İlk yazısı yayınlandı, evlendi

Eyice’nin birinci yazısı Reşad Ekrem Koçu’nun çıkardığı İstanbul Ansiklopedisi’nde 1949’da yayımlandı. Fatih’in Çarşamba semtindeki Hirami Ahmet Paşa Mescidi hakkındaki bu makalenin akabinde pek çok hususla ansiklopediye katkıda bulundu.

Mezuniyetin akabinde Bizans Kürsüsünde asistanlık yapan Eyice, 1950-1953 yıllarında Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel’in danışmanlığında Side kazılarına katıldı

Eyice, “Side’de Bizans Yapıları” bahisli teziyle 1952’de doktorasını verdi. Kamran Yalgın ile 1954’te evlenen Eyice’nin iki çocuğu oldu.

Bütün eforu, memleket irfanı içindi

Sanatı, kültür tarihinin bir kesimi olarak kabul eden Eyice, ömrü boyunca memleket irfanı için diyerek İstanbul’un kültürel mirasını çözümleyen bir arkeolog üzere, mimarideki etkileşimleri, dönüşümleri ve en geniş manasıyla yerleri hal tahlilin ötesine geçerek inceleyen bir araştırmacıydı.

Türk sanatının çeşitli zamanlarının üslup özelliklerinin nabzını tutan Eyice, çalışmalarında mimari kültürün detaylarını kavramak emeliyle büyük ve ihtişamlı yapıların yanı sıra yeteri kadar dikkati çekmemiş çarşılar, bedestenler, çeşmeler, sebiller, köşkler, köprüler, su kemerleri olmak üzere birçok yapıta odaklandı.

Semavi Eyice öldü

Tedavi gördüğü hastanede 28 Mayıs 2018’de ömrünü yitiren Eyice, Fatih Mescidi haziresinde Prof. Dr. Halil İnalcık’ın yanına defnedildi. Eyice’nin kendi ağzından çocukluğundan bu yana hayatının çeşitli devrelerini anlattığı söyleşi, 2014’te kitap olarak okuyucuyla buluşturuldu.