‘Gölge etme öbür ihsan istemez’ diyen filozof Diyojen kimdir

Makedonya Hükümdarı Büyük İskender kendisine bir istediğinin olup olmadığını sorduğunda, “Gölge etme öbür ihsan istemez” diyen Antik Yunan filozofu Diyojen’in hayat kıssasıdır…

Felsefe ve dünya tarihinde değerli bir yere sahiptir Diyojen… Antik Yunan filozofu olan Diyojen’in tarihe yer edinen ünlü kelamıyla anılıyor. Makedonya Hükümdarı Büyük İskender kendisiyle karşılaşınca bir isteğinin olup olmadığını söyler.

Ünlü filozof Diyojen ise o esnada güneşlenmektedir. Büyük İskender’in güneşinin kapattığını söyleyen Diyojen, hükümdara; “Gölge etme diğer ihsan istemez” dedi. Bu kelamın kelamlar içinde büyük bir manası vardı.

Diyojen aslında hükümdara senin bana veremeyeceğin şeyi benden esirgeme demek istedi.

O da güneştir…

Bu ünlü kelamın üzerinden binlerce yıl geçti lakin biz hala günlük hayatımızda kullanabiliyoruz.

Büyük filozofun hayatından kesitler…

“KÖPEK…”

MÖ 412 (veya MÖ 404) yılında periyodun Yunan kolonisi olan Sinop’ta hayata gelen gelen Diyojen, Antik Yunan ideolojisinin ünlü filozoflarındandır. Babasının daima farklı işlerde çalışması ve kalpazanlık cürmünden sürgüne yollanınca Diyojen’in de hayatında değişimler oldu.

Babasıyla sürgüne yollanan Diyojen, Atina’ya geldikten sonra devrin anlayış ve yaşayışına karşı çıktı. Karşıt fikirleriyle ön plana çıkan Diyojen tabiri caize “köpek” üzere yaşadı. Gerçekten Yunanca’da köpek manasına gelen“kynikos” adını aldı.

Diyojen, köpek üzere yaşamaya karar verdiğinde, olağan beşerler üzere yaşamyı reddetti. Yıllarca bir barnakta tek başına yaşayan Diyojen, bütün hayat kurallarını sertçe geri çevirdi ve kendine has bir ömür kurdu.

SİNİZM ÖĞRETİSİ

Yunanistan’da tanıştığı ünlü filozof Antisthenes’ten sinizm öğretisinin inceliklerini öğrendi. Antisthenes’in vefatından sonra kendi ömür ideolojisini kurdu.

Onun ideolojisine nazaran, gerçek faziletin kişinin kendi hayatına olan inancından geçtiğini tarafında çalışmalarını yürüttü. Hayatı boyunca epeyce yoksul bir hayat sürdüren Diyojen, ömrünü bir bira fıçısı içinde geçirdi.

Rivayetlere nazaran bir gün bir çeşme başında avucu ile su içen bir çocuğu gördüğünde “Bu çocuk bana fazladan eşyam olduğunu öğretti” diyerek elindeki çanağı da atmıştır.

BÜYÜK İSKENDER VE DİYOJEN

Aristoteles’in öğrencisi olan Büyük İskender ideolojiye meraklı, filozoflara paha veren bir hükümdardır. Korint’e gelen Büyük İskender, Diyojen’i ziyaret etmiş ve bir dileği olup olmadığını sormuştur.

O ise bu soruya “Gölge etme öbür ihsan istemem.” yanıtını vermiştir. Verdiği yanıtın asıl hali işaret parmağıyla güneşi göstererek, “Benden bana veremeyeceğin şeyi esirgeme” formundadır.

ÖLÜMÜ…

Diyojen’in vefatı hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte; birtakım kaynaklara nazaran kuduz bir köpeğin etini yediği tarafında bilgiler mevcuttur. Bunun yanında bir başka rivayet ise nefesini uzun mühlet tutarak intihar ettiği söylenir.